Podczas rozwoju w okresie płodowym pojawiają się odruchy zwane pierwotnymi lub niemowlęcymi. Powinny one być obecne podczas porodu, a ich obecność świadczy o poziomie funkcjonowania CUN. W ten sposób większość lekarzy neonantologów sprawdza, czy CUN jest prawidłowo rozwinięty, czy nie jest uszkodzony.

Te odruchy prymitywne powinny być stopniowo integrowane podczas pierwszego roku życia. Gdy to nastąpi może pojawić się na ich miejsce następna grupa odruchów, zwanych postularnymi, które pomagają niemowlęciu, czy dziecku, dawać sobie radę z siłą grawitacji i dostarczająpodstaw do automatycznej kontroli równowagi, postawy ciała i swobodnych ruchów. Grupa przetrwałych odruchów pierwotnych wskazuje, że CUN źle funkcjonuje na jakimś poziomie. Odruchów pierwotnych jest bardzo wiele, ale tylko niektóre z nich wykazały wpływ na rozwój i funkcjonowanie istotnych, z punktu widzenia edukacyjnego, umiejętności.

 

Asymetryczny Toniczny Odruch Szyi (ATOS) Ten odruch wywoływany jest przy spontanicznym i pasywnym obrocie głowy w bok - następuje prostowanie kończyn tej strony ciała, w którą odwrócona jest głowa dziecka, i zginają się kończyny przeciwnej strony. Pojawia się - 18 tydzień życia płodowego, integruje - do 4-6 miesiąca.

Objawy:

  • zachwiania równowagi przy ruchach głowy w którąkolwiek ze stron;
  • ruchy jednostronne zamiast naprzemiennych (np. w czasie chodzenia, skakania itd.);
  • trudności z przekraczaniem linii środkowej ciała;
  • słabo rozwinięte ruchy wodzenia wzrokiem;
  • nieustalona lateralizacja;
  • brzydkie i wolne pismo;
  • nieprawidłowy chwyt pisaka;
  • trudności z opanowaniem ortografii i gramatyki;
  • trudności z wyrażaniem myśli pisemnie;
  • trudności z percepcją wzrokową szczególnie symetrycznych przedstawień kształtów.

  

Toniczny Odruch Błędnikowy (TOB) Wywoływany jest przez zmianę położenia głowy w przestrzeni. TOB w zgięciu wywołany jest przez ruch głowy do przodu, a TOB w wyproście przy odchyleniu głowy do tyłu. Pojawia się - TOB w zgięciu: 12 tydzień życia płodowego, integruje między 3-4 m.ż., TOB w wyproście: pojawia się podczas porodu, a integruje stopniowo od 7 tygodnia do końca 3 roku życia.

Objawy:

  • nieprawidłowa postawa ciała - garbienie się (TOB w zgięciu) lub tendencja do chodzenia na palcach (TOB w wyproście);
  • hipotonia - obniżone napięcie mięśniowe (TOB w zgięciu) lub hipertonia – zwiększone napięcie mięśniowe (TOB w wyproście);
  • zaburzenia równowagi;
  • choroba lokomocyjna;
  • niechęć do ćwiczeń sportowych;
  • problemy z percepcją wzrokową;
  • problemy z oceną przestrzeni;
  • niskie umiejętności tworzenia sekwencji;
  • niskie zdolności organizacyjne;
  • upośledzone poczucie czasu;
  • zaburzenia wokalizacji;
  • zaburzenia mowy;
  • obniżone rozumienie;
  • przesadne kłanianie się i szybkie męczenie w pozycji stojącej;
  • lęk wysokości;
  • szybkie męczenie się w pozycji z rękoma uniesionymi do góry;
  • szybkie męczenie się podczas chodzenia po nierównym podłożu;
  • utrudniona kontrola głowy;
  • trudności z postrzeganiem wzrokowym.

 

 

Symetryczny Toniczny Odruch Szyi (STOS) Odruch jest aktywizowany w pozycji na czworakach podczas zmiany pozycji głowy: w zgięciu: odruchowo zginają się ręce i prostują biodra; w wyproście: prostują się ręce, a zginają biodra. Pojawia się - l8 tydzień życia płodowego, integruje w 10 m.ż. (Tu zdania badaczy są podzielone - niektórzy uważają, że pojawia się dopiero pomiędzy 6 a 9 miesiącem życia i jest odruchem pomostowym pomiędzy odruchami pierwotnymi i postularnymi.)

Objawy:

  • nieprawidłowa postawa;
  • tendencja do garbienia się podczas siedzenia w ławce;
  • pochylona sylwetka podczas chodzenia, tzw. małpi chód;
  • podczas siedzenia nogi ułożone w kształcie litery „W”;
  • zaburzona koordynacja ręce – oczy;
  • syndrom niezdarnego dziecka;
  • bałaganienie podczas jedzenia;
  • trudności z widzeniem dwuocznym;
  • trudności z akomodacją oka (np. przy przepisywaniu z tablicy);
  • wolne przepisywanie;
  • trudności z nauką pływania bądź niezsynchronizowane ruchy w czasie pływania z głową nad wodą;
  • zła gra w piłkę;
  • zaburzenia uwagi.

 

Odruch Moro

Odruch ten wywołują: nagły, niespodziewany bodziec; stymulacja błędnika poprzez zmianę pozycji głowy (bodziec przedsionkowy); hałas (bodziec słuchowy); nagły ruch lub zmiana światła w polu widzenia (bodziec wzrokowy); ból, zmiana temperatury albo gwałtowny dotyk drugiej osoby (bodziec dotykowy), silny zapach (bodziec węchowy). W odpowiedzi na te bodźce dziecko najpierw otwiera środek ciała, prostując ręce i palce, bierze głęboki wdech i zatrzymuje się w tej pozycji. Następnie zamyka środek ciała: zgina kończyny, zaciska palce w pięści, robi wydech. Ruch rąk i palców jest podobny do gestu obejmowania. Pojawia się – 9 tydzień życia płodowego, integruje w 2 – 4 m.ż.

Objawy:

  • źle rozwinięty odruch CO2 (częste oddychanie przez buzię)
  • skłonność do infekcji;
  • skłonność do gwałtownych reakcji;
  • lęk wysokości;
  • niedojrzałość emocjonalna;
  • nadpobudliwość lub nadmierna nieśmiałość i wycofanie (czasem oba objawy występują u dziecka, ale na ich pojawienie się ma wpływ
  • środowisko, w którym dziecko się znajduje);
  • problemy z adaptacją w nowej sytuacji;
  • niechęć do zmian;
  • nieumiejętność wyrażania uczuć i trudności w odbiorze cudzych uczuć;
  • pod wpływem lęku reakcja wycofania;
  • manipulacja otoczeniem;
  • alergia;
  • spadki poziomu cukru;
  • obniżony nastrój (często bez obiektywnego uzasadnienia);
  • częsty niepokój;
  • skłonność do łakomstwa;
  • choroba lokomocyjna;
  • problemy z utrzymywaniem równowagi;
  • złe widzenie w nocy;
  • nadwrażliwość na światło;
  • nadwrażliwość na dźwięki;
  • niska umiejętność rozróżniania dźwięków;
  • problemy z izolowaniem się od dźwięków słyszanych w tle, przez co trudności ze skupieniem się;
  • nieprawidłowa reakcja na leki (kiedykolwiek);
  • niska wytrzymałość fizyczna;
  • trudności z przyjmowaniem krytyki;
  • nadmierne zmęczenie (np. rano po obudzeniu);
  • trudności z podejmowaniem decyzji;
  • nagłe wahania nastrojów;
  • zwiększone napięcie mięśniowe;
  • niska samoocena.

  

Odruch chwytny dłoni

Odruch ten polega na chwytaniu i mocnym trzymaniu przez dziecko tego, co ma wsadzone w dłoń. Czasami przy tym odruchu udaje się podnieść dziecko, które chwyciło się za palec dorosłego. Pojawia się – od urodzenia, integruje się – do 1 roku.

Objawy:

  • słaba zręczność manualna;
  • trudności z mówieniem;
  • nadwrażliwość dłoni na dotyk;
  • poruszania ustami lub językiem podczas pisania i rysowania;
  • nadmierne naciskanie długopisu albo ołówka przy rysowaniu i pisaniu;
  • niechęć do pisania i innych działań wymagających motoryki małej rąk;

  

Odruch poszukiwania piersi

Delikatny dotyk w okolicy policzka, kącika ust lub skraju wargi spowoduje, że dziecko obróci głowę w kierunku bodźca, otworzy usta i wysunie język gotowy do ssania. Pojawia się – 24-28 tydzień życia płodowego, integruje w 3-4 miesiącu życia.

Objawy:

  • nadwrażliwość w okolicy ust;
  • zaburzenia artykulacyjne;
  • zaburzenia mowy;
  • nieprawidłowy (niedojrzały) schemat połykania;
  • ślinienie;
  • gotyckie podniebienie;
  • słaba zręczność manualna.

Odruch Galanta

Jeżeli położymy dziecko w pozycji na brzuchu albo twarzą w dół i będziemy dotykać pleców po jednej stronie kręgosłupa zaobserwujemy rotację biodra w stronę, z której pochodzi bodziec. Pojawia się – 20 tydzień życia płodowego, integruje pomiędzy 3 i 9 miesiącem życia.

Objawy:

  • wiercenie się w pozycji siedzącej;
  • nocne moczenie;
  • niski poziom koncentracji;
  • słaba pamięć krótkoterminowa;
  • rotacja biodra w jedną stronę podczas chodzenia;
  • niechęć do ubierania obcisłej odzieży.